ရခိုင္နိဳင္ငံပိုင္ ရွင္မျဖဴက်ြန္းဟာ ဗမာပိုင္ခဲ ့တယ္-ျပီးေတာ့

ျမန္မာႏိုင္ငံသကၠရာဇ္ ၁၁၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ႏွင့္ ျမန္မာတုိ႔ ရခိုင္ႏွင့္ စစ္တေကာင္းနယ္စပ္၊ နတ္ျမစ္ဝရွိ ရွင္မျဖဴကြၽန္း သူပိုင္ ငါပိုင္ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားရာမွ ၿဗိတိသွ်တုိ႔က ၁၈၂၄ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာဘုရင္အား စစ္ေၾကညာခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ စစ္သူႀကီး သတိုးသုဓမၼ မဟာဗႏၶဳလႏွင့္အတူ ျမန္မာစစ္တပ္ အေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ရခိုင္ ဓညဝတီသို႔ ပို႔ထားၿပီး ျဖစ္သည္။ မဟာဗႏၶဳလသည္ ဓညဝတီမွ စစ္တေကာင္းဘက္သို႔ စစ္ခ်ီခဲ့ၿပီး၊ ေဂါေတာ့ပလႅင္ႏွင့္ ပန္းဝါ (ရာမူး) အရပ္တုိ႔တြင္ လည္းေကာင္း၊ ပင္လယ္ဝ နတ္ျမစ္ (Naaf River) တြင္ လည္းေကာင္း ၿဗိတိသွ် တပ္မ်ားႏွင့္ ရင္ဆုိင္တုိက္ပြဲ ျဖစ္ပြားခဲ့ရာတြင္ ၿဗိတိသွ်တပ္မ်ားအား ေခ်မႈန္းႏိုင္ခဲ့သည္။ရွင္မျဖဴကြ်န္းကိုတိုက္ခိုက္သိမ္းယူခဲ့တယ္။
 ကိုးကားျမန္မာ့ စြမ္စံုက်မ္း အတြဲ - ၈ (ဘ - မေဟာဂနီ)၊ အပိုင္း-ခ၊ ပဌမႏွိပ္ျခင္း၊ ၁၉၆၃၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘာသာျပန္ စာေပအသင္း။

ထိုစဥ္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံရယ္လို႔မျဖစ္တည္ေသးသလို။ ဆင္မျဖူကြ်န္းဟာလည္း အႏၵိယႏိုင္ငံပိုင္ကြ်န္းလည္းမဟုတ္ခဲ့ပါ။ ျဗိတိသွ်တပ္မ်ားျမန္မာအားစစ္က်ဴးေက်ာ္လိုျခင္းေၾကာင့္

နတ္ျမစ္ဝႏွင့္အနီးဆံုးေနရာျဖစ္သည့္ ဆင္မျဖဴကြ်န္းတြင္တပ္စြဲထားျခင္းအား ျမန္မာတို႔က တိုက္ခိုက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ (စာေရးသူမွတ္ခ်က္)

ေအာက္ေဖၚျပပါပို႔စ္မွာ
ဂရုေမးလ္မွျပန္လည္ေဖၚျပျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ေဖၚျပျခင္းအေၾကာင္း။    ။သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားဆက္စပ္သိေစရန္ရည္ရြယ္ပါတယ္။

နိဒန္း ။။။။။။။           ။။။။။။။။။။။။။

         ဒီကေန ့ ေျပာစရာေတြကို ေျပာၾကေရးၾကတဲ ့အခါမွာ သမိုင္းနဲ ့

ပါတ္သက္တာေတြ ရွိလာရင္ သမိုင္းရဲ ့ေနာက္ခံျဖစ္စဥ္ေတြကို ေလ့လာသိထားျပီးမွ
ေျပာၾကဆိုၾကမွ ေကာင္းတယ္။ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံအတြင္း

မွာ
တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး ( ၁၃၅ ) မ်ိဳး ေနထိုင္ၾကတယ္။ ဒီ( ၁၃၅ ) မ်ိဳး နဲ ့
ပါတ္သက္လာရင္ ဒီတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြရဲ ့ ေနာက္ခံသမိုင္းစီကို
အထင္အရွား ရွိေနတဲ ့အတြက္ တိတိက်က်ေလ့လာမွတ္သားျပီးမွ
ေျပာၾကေရးၾကတာေကာင္းတယ္။ ဒါေတြေတာင္မွ ကာယကံရွင္ေတြျဖစ္တဲ ့
တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြေလာက္ အရာခပ္သိမ္းဟာ ျပည့္စံုမွာ မဟုတ္ဘူး။
ဒါေၾကာင့္မ်က္ေမွာက္ကာလမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ ့ အစိပ္အပိုင္းတခုအေနနဲ ့
ကာယကံရွင္ျဖစ္တဲ ့ သမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္ဖက္က ရပ္တည္ျပီး ဒီကေန ့
ေျပာခ်င္တယ္။ သမိုင္းဆိုတာ စကၠဴစုတ္မဟုတ္ဘူးဆိုတာ ပိုလို ့သိေစခ်င္လို ့
ေျပာတာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ ့ ျဖစ္ပ်က္ေနခဲ ့တဲ ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို
ျပန္လည္တုန္ ့ျပန္ျပီး ျပသနာကို အျငင္းပြါးေအာင္
ျပဳလုပ္တာမဟုတ္ဘူးဆိုတာကိုေတာ့ နားလည္ထားေပးရပါလိမ့္မယ္။ ျဖစ္ပ်က္ေနခဲ
့တဲ ့ ဆိုတာက တခ်ိန္က အတိတ္မွာ သမိုင္းမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ ့တာကို
အျငင္းပြါးေအာင္ မျပဳလုပ္ဘူးဆိုတာ ေျပာတာျဖစ္တယ္။ အခုမ်က္ေမွာက္ကာလမွာ
ျဖစ္ပ်က္လာေနတာကို ေျပာတာမဟုတ္ဘူး ။ ဘာျဖစ္လို ့ဆိုရင္ ျပသနာတရပ္ကို
ကိုယ္တြယ္ မေျဖရွင္းတတ္တဲ ့ သမတဦးသိန္းစိန္အစိုးရရဲ ့ လက္ထက္မွာ
အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာ နယေျ္မတည္တန္ ့ခိုင္ျမဲေရးဆိုတာ ကုန္းေျမကိုခ်ည္း
ေခၚေ၀ၚေလသလားဆိုတာ မေျပာတတ္ေအာင္ ျဖစ္မိတယ္။ သူတို ့ေတြ အသံုးမက်လို ့
အခုလို ဘ၈ၤလားပင္လယ္ျပင္ေရျပင္နက္ကို ဆံုးရွံုးေပးလိုက္ရတာထက္
ရွင္မျဖဴက်ြန္းေခၚ စိန္ ့မာတင္က်ြန္းကို ေပးလိုက္ရာတာက
နိုင္ငံေရးျပသနာတရပ္ကို မကိုင္တြယ္ တတ္တာဘဲျဖစ္တယ္လို ့
သံုးသပ္ျပရမွာျဖစ္တယ္ ။ နိုင္ငံတနိုင္ငံမွာ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာပိုင္
နယ္နယ္နမိတ္ဆိုတာ ကုန္းေရေျမေလ ပိုင္စိုးျခင္းကို ေခၚေ၀ၚျခင္းျဖစ္တယ္။
ဒီေျမဒီေရဒီေလကို အခ်ဳပ္အခ်ာ မပိုင္စိုးနိုင္ခဲ ့ရင္ ဒါကို
အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရအဖို ့ နိုင္ငံေတာ္အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာစိုးမိုးရာနယ္ေျမလို
့ သတ္မွတ္လို ့ မရေတာ့ဘူး ။

ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္ ေနာက္ခံသမိုင္း၊ ၊၊၊၊၊၊    ၊၊၊၊၊၊
     တခ်ိန္က ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္သမိုင္းကို ရခိုင္နိဳင္ငံက
ေကာင္းေကာင္းၾကီး မုန္တိုင္းေတြ ရိိိိိုက္ခပ္နိဳင္ခဲ ့တယ္။ ေဒ့ခ်္နိဳင္ငံ
၊ေပါတူဂီနိုင္ငံေတြနဲ ့ -၁ရ-ရာစုေလာက္မွာ အၾကီးအက်ယ္
ကုန္သြယ္ဖက္နိုင္ငံအျဖစ္ စီးပြါးေရးျပဳလုပ္ဆက္ဆံခဲ ့ၾကတယ္ ။
အေနာက္နိုင္ငံသား ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီ -Dr-Jacques P Leider -ေဒါက္တာ
ဂ်က္ေလဒါက -၁၆၆၆-ခုနွစ္မွာ ရခိုင္နိုင္ငံဟာ ေဒ့ခ်္ေတြနဲ ့
ဆက္ဆံေရးမေျပမလည္ျဖစ္ရာကေနျပီး စစ္တေကာင္းကို လက္လႊတ္ေပးခဲ ့ရသလို
အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္ကို စိုးမိုးရာကေန
အာဏာစက္ဆုတ္ယုတ္သြားရတယ္လို ့ ဆိုပါတယ္ ။ ေဒ့ခ်္ ၊ေပါတူဂီ ၊
အာေရွးနိုင္ငံ ။ ဂူဂ်ာရတ္ စတဲ ့ နိဳင္ငံေတြနဲ ့ ကုန္သြယ္ဖက္အၾကီးအက်ယ္
လုပ္ခဲ ့ၾကတာဟာ စစ္တေကာင္းကို ပိုင္စိုးခဲ ့တဲ ့ ရခိုင္နိုင္ငံရဲ ့
-၁ရ-ရာစု ကာလျဖစ္တယ္လို ့ ေထာက္ျပၾကပါတယ္။ အေနာက္နိုင္ငံသား- Stephen Van
Galden -စတီဗန္ ဗန္ ဟားလ္ဒန္ကေတာ့ -၁ရ-ရာစုမွာ ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္ကို
ၾကီးစိုးခဲ ့တဲ ့ ရခိုင္နိုဳင္ငံဟာ အေနာက္နိုင္ငံက ေဒ့ခ်္နဲ ့
ေပါတူဂီနိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း စားခြက္လုရာကေနျပီး ရခိုင္ေတြဖက္က
ေဒ့ခ်္နိုင္ငံက ေနာက္ပိုင္းမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိခဲ ့လို ့
ဒီလို ဆံုးရွံုးသြားရျခင္းျဖစ္တယ္လို ့ အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။ မည္သို
့ပင္ဆိုေစ စစ္တေကာင္းကို ရခိုင္နိုင္ငံပိုင္စိုးခဲ ့တာနဲ ့
ဘ၈ၤလားပင္လယ္ျပင္ကို ရခိုင္ေတြ ၾကီးစိုးခဲ ့တာကေတာ့ သမိုင္းမွာ အထင္အရွား
ရွိေနခဲ ့တာပါဘဲ ။ ဘဂၢၤါး-၁၂-ျမိဳ ့ နဲ ့ ဒကၠားျမိဳ ့အထိ ကို
ရခိုင္နိုင္ငံက ပိုင္စိုးခဲ ့တာေတြဟာ ရခိုင္သမုိင္းမွာ အထင္အရွား ရွိေနခဲ
့တယ္။ တခ်ိန္ထဲမွာဘဲ ေျပာခ်င္တာက ဒီလို အခုအခ်ိန္မွာ
နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မွဳကို ခ်ျပေနတာဟာ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြ
ကိုယ့္မင္းကိုယ့္ခ်င္းနဲ ့ ေနထိုင္လာခဲ ့ၾကတာကို သမိုင္းမွာ တကယ္ရွိေနခဲ
့တာကို သိေစခ်င္လို ့ျဖစ္တယ္။
        ဘိုးေတာ္ေမာင္၀ိုင္းက ရခိုင္နိုင္ငံကို သိမ္းပိုက္သြားတဲ ့အခါ
ရခိုင္ပိုင္ အခ်ဳပ္အခ်ာ နယ္ေျမေဒသေတြကို ဗမာေတြ ပိုင္ဆိုင္သြားတယ္ ။
ႏွစ္( ၄၀ ) စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္သြားတဲ ့အခါမွာ ရခိုင္နိုင္ငံပိုင္တဲ ့
ရွင္မျဖဴက်ြန္းဟာ ဗမာဘုရင္ ပိုင္နက္နယ္ေျမျဖစ္ခဲ ့တယ္ ။
ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို အဂၤလိပ္အစိုးရက သိမ္းပိုက္ဖို ့လုပ္ေတာ့ အဲဒၤက်ြန္းဟာ
စိန္ ့မာတင္က်ြန္းရယ္လို ့ မေခၚေ၀ၚေသးဘူး ။  မဟာဗႏၶဳလနဲ ့
ျမန္မာအစိုးရကို စာေပးျပီး ေတာင္းဆိုရာမွာ အဲဒီက်ြန္းဟာ ( Shapuri )
က်ြန္းလို ့ဘဲ အသိအမွတ္ျပဳ ေခၚေ၀ၚေနတံုးဘဲျဖစ္တယ္ ။ စိန္
့မာတင္က်ြန္းရယ္လို ့ မသတ္မွတ္ရေသးဘူး ။ အဲဒီက်ြန္းမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳး
တပ္မွဴး ေခါင္းေစာက္ေကဟာ ဗမာဘုရင္ ေစလႊတ္လို ့ ေနခဲ ့ရာမွာ
အဂၤလိပ္အစိုးရရဲ ့ ကုမၸဏီ၀န္ထမ္းေတြက တိုက္ပြဲမွာ တိုက္ယင္း သတ္ျဖတ္လို ့
ေသဆံုးခဲ ့ရတယ္ ။ အဲဒီအခ်ိန္က ရွင္မျဖဴက်ြန္းဟာ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြ
ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့လို ့ အဲဒီက်ြန္းေပၚမွာ ေနထိုင္ခဲ ့ၾကတယ္ဆိုတာ သမိုင္းမွာ
ျငင္းမရတဲ ့ အခ်က္ေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒီလိုဘဲ ရခိုင္တပ္မွဴး ေခါင္းေစာက္ေကဟာ
အဲဒီရွင္မျဖဴက်ြန္း အေရး.အခင္းမွာ က်ဆံုးသြားရတဲ ့ ရခိုင္လူမ်ိဳး
တေယာက္ျဖစ္တယ္။  ရွင္မျဖဴ ( Shapuri ) က်ြန္းဟာ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ကသာ
ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့တဲ ့ နယ္ေျမျဖစ္လို ့ အဲဒီအခ်ိ္န္ကာလက ဘယ္လူမ်ိဳး
တဦးတေလမွ မေနထိုင္ခဲ ့ရဘူးဆိုတာ သိသာနိုင္တယ္ ။ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို
စာခ်ဳပ္ျပဳလုပ္ျပီး ကိုလိနိလုပ္ၾကတဲ ့ အခါမွာ အဲဒီက်ြန္းကို
ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြပိုင္တယ္လို ့ မေျပာရဘူးဆိုတာပါတယ္ ။ အဲဒီက်ြန္းမွာ
ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြ တက္ေရာက္ေနထိုင္လာခဲ ့ရင္ ဖမ္းဆီးေ ထာင္ခ်မယ္ဆိုတာ
ပါတယ္ ။ ျပီးေတာ့ ျမန္မာနိဳင္ငံအလံကို စိုက္ထူခြင့္ေပးမယ္ဆိုတာပါတယ္။
ျမန္မာအလံတာ္ကို စိုက္ထူခြင့္ေပးမယ္ဆိုတာဟာ ျမန္မာနိဳင္ငံက ပိုင္ဆိုင္တယ္
ဆိုတဲ ့ သေဘာဘဲ ။ ဒါေတြဟာ ရွင္မျဖဴက်ြန္းေခၚ ( Shapuri ) က်ြန္းရဲ ့
အေရွ့အိႏိၵယကုမၸဏီနဲ ့ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုရာမွာ ပါခဲ ့တဲ ့
အခ်က္အလက္ေတြျဖစ္တယ္။ ဒီလို ရွင္မျဖဴ က်ြန္းေခၚ ( Shapuri )
က်ြန္းအေၾကာင္းကို  ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီ စာေရးဆရာၾကီး ဦးစံေရႊဘုက ( THE
OLD ARAKAN ) စာအုပ္မွာအဂ္လိပ္ဘာသာနဲ ့ ေသေသခ်ာခ်ာ အတိအလင္းကို
ေရးသားေဖၚျပခဲ ့တာရွိတယ္ ။ ဒီသမိုင္းဆိုင္ရာ စာအုပ္မွာ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို
ရခိုင္နိုင္ငံက ပိုင္ဆိုင္ျပီးေနာက္ ဗမာဘုရင္က ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့လို ့သာ
အေရွ့အိႏၵိယကုမၸဏိနဲ ့ ေျဖရွင္းခဲ ့ရတယ္လို ့ သကေ္သအေထာက္အထားေတြနဲ ့
ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေဖၚျပထားတယ္ ။  မစၥာေရာဘတ္ဆင္(  )
ရဲ ့ ေပးစာေတြ နဲ ့ စည္းကမ္းစာခ်ဳပ္ေတြကို ၾက ့ည့္ရင္ အဲဒီတံုးက
ဗမာပိုင္ေသာ ရွင္မျဖဴက်ြန္းဟာ အဂၤလိပ္အစိုးရအတြက္ နယ္ခ်ဲ ့ရာမွာ
ခရီးတေထာက္ ကုန္းေျမသက္သက္သာျဖစ္ခဲ ့တယ္ဆိုတာကို ရခိုင္သမိုင္းမွာ
ရွိသလို အဂၤလိပ္ေ၈ဇက္မွာမွာလဲ ခုထိ ရွိေနဆဲ ဘဲျဖစ္တယ္။

   မ်က္ေမွာက္ကာလ သမိုင္းကို အေျဖရွာနည္း ။။။။      ။။။။။။။။
    ပထမေရွးဦးစြာ ရွင္မျဖဴက်ြန္းေခၚ ( Shapuri ) ကို ရခိုင္နိုင္ငံက
ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့တယ္ ။ ဒုတိယအခ်က္အေနျဖင့္ ႏွစ္( ၄၀ ) စစ္ပြဲနဲ ့ ဗမာဘုရင္က
ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့တယ္ ။ ၁၈၂၄-ခုႏွစ္မွာ အဂၤလိပ္အစိုးရက
ရွင္မျဖဴက်ါန္းေခၚ အုန္းက်ြန္းေခၚ ( Shapuri ) ကို လက္နက္အားကိုး္နဲ ့
မတရားသိမ္းပိုက္သြားတယ္ ။  ဒိလိုပိုင္ဆိုင္ခဲ ့ေသာ နိုင္ငံနဲ ့
လူမ်ိဳးေတြဟာ ကာယကံရွင္ျဖစ္တဲ ့ မူလ ပိုင္ရွင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြရဲ ့
လက္ထဲက စစ္နိုင္သူမ်ားအျဖစ္ ပိုင္ဆိုင္သြားၾကျခင္းျဖစ္တယ္ ။ ဒီေတာ့
ရခိုင္နိုင္ငံက ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့တဲ ့ ရွင္မျဖဴ က်ြန္းကို ဗမာပိုင္တယ္ဆိုတာ
ျငင္းမရတဲ ့အခ်က္ျဖစ္တယ္။ ၁၉၄၈-ခုႏွစ္မွာ အဲဒီအဂၤလိပ္အစိုးရကဘဲ
ျမန္မာနိုင္ငံကို လြပ္လြပ္ေရးေပးတဲ့အခါ ဗမာပိုင္နယ္ေျမေဒသေတြကို
အားလံုးလြပ္လြပ္ခြင့္ေပးရမွာျဖစ္တယ္ ။ လြပ္လြပ္ေရးအရ ေပးရမွာျဖစ္တဲ ့
နယ္ေျမေဒသမွာ ဒီလိုခ်ြင္းခ်န္ထားတတ္တယ္ဆိုတာဟာ အိႏိၵယနိုင္ငံနဲ ့
ပါကစၥတန္နိုင္ငံတို ့ အျငင္းပြါးေနတဲ ့ ကက္ရွမီးယားျပည္နယ္ျဖစ္ေနယ္ဆိုတာ
သိသာနိုင္တယ္ ။ ျမန္မာနိဳင္ငံနဲ ့ အိႏၵိယနိုင္ငံဟာ အဲဒီအခ်ိန္က
ကိုလိုနီျဖစ္ေနတဲ ့ အတြက္ လြပ္လြပ္ေရးေပးတဲ ့အခါမွာ တနွစ္ေလာက္သာ
ကြာျခားျပီး လြပ္လြပ္ေရးေပးခဲ ့တာျဖစ္တယ္ ။ နယ္ခ်ဲ ့ အုပ္စိုးခဲ ့သူ
အ၈ၤလိပ္အစိုးရဟာ သူကိုလိုနီျပဳလုပ္ခဲ ့တဲ ့ နယ္ေျမေဒသေတြကို
ကိုလိုနီဖ်က္သိမ္းေရး ဥပေဒအရ ဒုတိယကမၻာစစ္အျပီး လြပ္လြပ္ေရးေပးတဲ ့အခါ
အခုလို အိႏိၵယနိဳင္ငံနဲ ့ ကက္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ ကို နွစ္ျခမ္းကြဲေအာင္
လုပ္ခဲ ျပီး စစ္မီးထေတာက္ေစာခဲ ့တာျဖစ္တယ္။ အခုအခ်ိန္ထိ
အဲဒီႏွစ္ျခမ္းျဖစ္သြားတဲ ့ ကက္ရ်္မီးယားဟာ အင္မတန္လွပတဲ ့
ျပည္နယ္ျဖစ္ပါလ်ွက္နဲ ့ ဆီးႏွင္းေတြ လႊမ္းဳခံုေနတဲ ့ေနရာေတြမွာ
ေသြးစက္ေတြနဲ ့ ျပည့္လွ့်ံေနတယ္။ ဒါဟာ အဂၤလိပ္အစိုးရက
လြပ္လြပ္ေရးေပးနည္းတခုဘဲျဖစ္တယ္။ အခုလဲဘဲ ရွင္မျဖဴက်ြန္းေခၚ ( Shapuri  )
ကို လြပ္လြပ္ေရးေပးရာမွာ ဗမာပိုင္ျဖစ္ပါလ်ွက္နဲ
့ျမန္မာနိုင္ငံလြပ္လြပ္ေရးရလာတဲ ့အခါ လြပ္လြပ္ေသာနယ္ေျမအျဖစ္
အသိအမွတ္မျ႔ပဳခဲ ့ဘူး ။ ဒါဟာသမိုင္းေနာက္ခံ ေျဖရွင္းနည္းတခုကို
ခက္ခဲေအာင္ ျပဳလုပ္လိုက္ျခင္းျဖစ္တယ္လို ့ျမင္တယ္။ လူမ်ိဳးေရး
ေသြးေခ်ာင္းစီး ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္နည္းျဖစ္တယ္ ။

     အတိတ္ဆိုတာ ဒီကေန ့ပစၥဳပန္ကာလရဲ ့ အေရးၾကီးဆံုးအခ်ိန္ ။။။။။။    ။။။။။။။
တခ်ိန္က သမိုင္းဟာ ပေဒသရဇ္ကာလရဲ ့ လက္နက္အားကိုးနဲ ့အင္ပါယာခ်ဲ ့ထြင္ခဲ
့တယ္လို ့ လြယ္လြယ္နဲ ့ေျပာလို ့မရဘူး ။ တကယ္ရွိခဲ ့တဲ ့
သမိုင္းျဖစ္ရပ္ကို လက္လြပ္စပယ္ ေျပာလို ့မရဘူး ။ အယင္က စစ္နိုင္သူတို ့
နယ္ပယ္ခ်ဲ ့ထြင္ၾကလို ့ဘဲျဖစ္ျဖစ္ ဆံုးရွံုးခဲ ့ၾကလို ့ဘဲျဖစ္ျဖစ္
ဒါဟာသမိုင္းဘဲျဖစ္တယ္။ သမိုင္းမွာ ေသြးစြန္းခဲ ့တာေတြကို မေျပာလို
့မရဘူး။ သမိုင္းမွာ မွားခဲ ့တာကို မေျပာလို ့ မရဘူး ။ ဒီလိုျဖစ္ခဲ ့လို ့
လူေတြ ေသဆံုးခဲ ့ၾကရတာကို အခုမ်က္ေမွာက္ကာလမွာ နိိိုင္တဲ ့သူက
ေတာင္းပန္ရဲရမယ္ ။ ဒိလိုျဖစ္ရပ္ဆိုးေတြကို မၾကံဳရေအာင္ ဖန္တီးယူရဲရမယ္ ။
ဒါမွ လူၾကီးလူေကာင္းဆန္တယ္လို ့ အသိအမွတ္ ျပဳနိုင္ၾကရတယ္။ အယင္က
အင္ပါယာခ်ဲ ့ထြင္ခဲ ့တာကို ခုအခ်ိန္မွာ ေျပာလို ့မရေတာ့ဘူး ။ ခုအခ်ိန္မွာ
ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံပိုင္ဆိုင္သြားျပီဆိုတာ လက္ခံရမယ္
ဆိုတာမ်ိုဳးနဲ ့ေလာက္ေတာ့ ေျပာလို ့မရဘူး ။ ဘာျဖစ္လို ့ဆိုရင္
ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္ရဲ ့ ရွင္မျဖဴက်ြန္းရဲ ့ ေသြးေျမက်ခဲ ့တဲ ့
သမိုင္းေတြထဲမွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံက အဲဒီအခ်ိန္မွာ မရွိေသးသလို
ဘဂၤလီလူမ်ိဳး တေယာက္တေလေတာင္မွ အဲဒီက်ြန္းေပၚမွာ တဲထိုးလို ့ မေနခဲ
့ဖူးဖူး ။ ဒါေၾကာင့္ အတိတ္ဟာ ခုအခ်ိန္မွာ မ်က္ေမွာက္ကာလရဲ
့ဆံုးျဖတ္ခ်က္အတြက္ အေရးၾကီးတာျဖစ္တယ္ ။

ကက္ရွ္မီးယားလို စစ္မီးထေတာက္လာမည္ေလာ ။။။     ။။။။

အိႏၵိယနိုင္ငံရဲ ့ အလွပဆံုးျပည္နယ္တခုကို ေျပာရရင္ ကက္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ဟာ
ဆီးႏွင္းေတြနဲ ့ ဆယ့္နွစ္လရာသီ ေ၀ေနတဲ ့ အလွပဆံုး ျပည္နယ္ဆိုျပီး
လက္ညွိဳးထိုးျပရမွာပါ ။ မိန္းမေခ်ာေလးေတြရဲ ့ မ်က္လံုးေတြဟာ
သမင္မမ်က္လံုေးလးလို  စိမ္း၀ါေနျပီး ေလးကိုင္းသ႑န္ရွိတဲ ့ မ်က္ခံုးေတြနဲ
့ သူတို ့ရဲ ့အလွေတြနဲ ့ သူတို ့ ျပည္နယ္ကို ဖန္ဆင္းေနၾကတာျဖစ္တယ္။
အင္မန္ေအးခ်မ္းလ်တဲ ့ ေဆာင္းရာသီ မဟုတ္ရင္ေတာင္ ဆီးႏွင္းေတြက်ဆင္းေ၀ေနတဲ
့ အဲဒီျပည္နယ္ကို ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြ အမ်ားၾကီးလည္ပတ္သြားေနၾကတတ္တယ္။
ဒါေပမဲ ့ အင္မတန္ေအးခ်မ္းဆိတ္ျငိမ္တဲ ့ အဲဒီနယ္ေျမမွာ
နိဳင္ငံေရးမတည္မျငိမ္ျဖစ္လို ့ ေသနတ္သံေတြ ညံေနတယ္ ။ ေပါက္ကြဲသံေတြ
ဆူေ၀ေနတယ္ ။ လူေတြဟာ ေသဆံုးေနၾကရတယ္ ။ မိန္းခေလးငယ္ေတြဟာ သူတို ့ ရဲ
့အလွေတြကို ေသနတ္ကိုင္တဲ ့လက္မ်ားနဲ ့ မိပ္ကပ္လိမ္းျခင္းကို မျပဳလုပ္ရဘူး
။ပါကစၥတန္နိုင္ငံရဲ ့ ကတ္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ထဲက ခ်စ္သူရည္စားကို
လက္ထပ္ေပါင္းသင္းမိတဲ ့ အိႏၵိယနိုင္ငံက ေကာင္ေလးေတြဟာ သူတို ့ ရဲ ့
အမိေျမအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ၾကရတယ္။ ဒီေနရာမွာ ႏွလံုးသားရဲ ့ ပန္းနဲ
့ေပါက္ျခင္းမကစားရဘဲ ခ်စ္သူေတြဟာ ေသနတ္နဲ ့ ပစ္သတ္တမ္းကစားေနၾကရတယ္ ။
ပါကစၥတန္နိုင္ငံထဲမွာပါသြားတဲ ့သူက အိႏၵိယနိဳင္ငံထဲပါသြားတဲ ့သူေတြကို
ရန္သူလို သေဘာထားသြားၾကရတယ္ ။ ဒါဟာ အဂၤလိပ္အစိုးရက အိႏိၵယနိုင္ငံနဲ ့
ပါကစၥတန္နိုင္ငံကို ကတ္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ကို နွစ္ျခမ္းခြဲ ျပီး
လြပ္လြပ္ေရးေပးခဲ ့တဲ ့ စနက္တံေၾကာင့္ဘဲျဖစ္တယ္ ။ အခုလဲဘဲ
ျမန္မာနိုင္ငံကို နယ္ခ်ဲ ့ သိမ္းပိုက္ခဲ ့တဲ ့ အဂၤလိပ္အစုိးရဟာ
ျမန္မာနိုင္ငံကို လြပ္လြပ္ေရးေပးေတာ့ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ေသေသခ်ာခ်ာ
ထည့္သြင္းေဖၚျပျခင္းမျပဳဘူး။ ဒါေပမဲ ့ ေစာေစာကေျပာသလို သမိုင္းဆိုတာ
မ်က္ေမွာက္ကာလျဖစ္တဲ ့ပစၥဳပန္ကာလမွာ လြယ္လြယ္နဲ ့ ဖယ္ထားလို ့ မရဘူးဆိုတာ
ရွင္းေနတယ္ ။ ကိုလိုနီလုပ္တံုးက ပါရွိေနခဲ ့တဲ ့ နယ္ေျမေဒသကို
လြပ္လြပ္ေရးေပးတဲ ့အခါ အဲဒီေနရာေဒသေတြဟာ မုခ်အက်ံုဳးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ
ရွိေနရမွာဘဲျဖစ္တယ္ ။ ဒါကို နိုင္ငံတကာစာခ်ဳပ္စာတမ္းအရ ဘယ္သူမွ
ျငင္းခ်က္ထုတ္လို ့မ ရဘူး ။ တကယ္လို ့ ျငင္းခ်က္ထုတ္လို ့ရွိရင္
တစ္ကျပန္စဖို ့အတြက္ စစ္မီးေတြ ထေတာက္ရမွာလားဆိုတာ ေမးခြန္း
ထုတ္စရာျဖစ္ေနတယ္ ။

အဓိကတာ၀န္ ရွိသူ သမတဦးသိန္းစိန္ျဖစ္တယ္ ။။။။။။       ။။။။။။။

နိဳင္ငံတနိုင္ငံရဲ ့ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာပိုင္နယ္ေျမကို တလက္မမွ မထိေစရဆိုတာ
နိုင္ငံတိုင္းရဲ ့ နိဳင္ငံေတာ္ဖြဲ ့စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒမွာ
ေဖၚျပထားတာရွိပါတယ္ ။ ဒီနိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ ့စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကို
ထိမ္းသိမ္းလိုက္နာတဲ ့အတြက္ ဒီအခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာပိုင္နယ္ေျမကို
ထိမ္းသိမ္းကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တဲ ့အေနနဲ ့ လက္နက္ကိုင္တပ္မေတာ္သားေတြဟာ
အသက္ကိုပဓာနမထားဘဲ အသက္ေပးကာကြယ္ ေစာင့္ေရာက္ေနၾကရတယ္ ။ ခုေတာ့
ေသြးေျမတစက္မွ မက်ရဘဲ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာနယ္ေျမကို လက္လြပ္စပယ္
ေပးလိုက္ရျပီျဖစ္တယ္ ။ ဒီလိုလက္လြပ္စပယ္ေပးလိုက္တာဟာ အဓိကတာ၀န္ရွိသူအျဖစ္
သမတဦးသိန္းစိန္မွာ ေျဖရွင္းရမဲ ့ အေၾကာင္းအရာျဖစ္တယ္ ။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိဳင္ငံဟာ လက္နက္အားကိုးနဲ ့ နယ္ခ်ဲ ့လာတာမဟုတ္ဘဲ
တရားရံုးအဆင့္ ေျဖရွင္းနည္းနဲ ့ ေတာင္းဆိုခဲ ့တာျဖစ္တယ္ ။ ဒါကို
အေကာင္းဆံုးေျဖရွင္းနည္းျဖစ္ဖို ့ အတြက္ သမတဦးသိန္းစိန္က  ဘယ္လိုမွ
မတည္ေဆာက္နိုင္ခဲ ့ဘူး ။ ျပည္သူ ့လႊတ္ေတာ္ညီလာခံမွာ က်င္းပေနတဲ ့
လႊတ္ေတာ္ကို္ယ္စားလွယ္ေတြနဲ ့ ဒီျပသနာဟာ နိုင္ငံေတာ္ရဲ ့ အခ်ဳပ္အခ်ာ
နယ္ေျမနဲ ့ ပတ္သက္ေနတယ္ဆိုတာကို ခ်မျပခဲ ့ဘူး ။ မေဆြးေႏြးခဲ ့ၾကဘူး ။
စာတမ္း မဖတ္ခဲ ့ၾကဘူး ။ ရွင္မျဖဴက်ြန္းရဲ ့ သမိုင္းကို
ရခိုင္သမိုင္းသုေတသိေတြ သိၾကပါလ်ွက္နဲ ့ ဘာတခုမွ အကူအညီ မေတာင္းခံခဲ ့ဘူး
။၁၉၇၄-ခုနွစ္မွာမွ ကမၻာ့ေျမပံုမွာ ဘ၈ၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံရယ္လို ့
လြပ္လြပ္ေရးရလာတဲ ့ နိုင္ငံေလးတနိုင္ငံက ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္နဲ ့ နီးလို ့
ဒီပင္လယ္ျပင္ရဲ ့ မိုင္-၂၀၀- ၀န္းက်င္ကို သူတို ့နိုင္ငံက
ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ေတာင္းတယ္ဆိုတာကို ဘာမွ မေျပာသာေပမဲ ့ ဘာမွ မပါတ္သက္တဲ
့ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ေပးလိုက္တာကေတာ့ အဓိပၸါယ္ရွိတဲ ့
လုပ္ရပ္တခုမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ေျပာရဲတယ္ ။ ဒါေတာင္မွ ပင္လယ္ျပင္
ေရေအာက္မ်က္နွာျပင္က သဘာ၀ဓါတ္ေငြ ့ ထြက္လာလို ့ အခုလို
ေတာင္းဆိုလာရျခင္းျဖစ္တယ္ ။ မဟုတ္ရင္ ေတာင္းဆိုမ်ာ မဟုတ္ေသးဘူး ။ ဒီေတာ့
ကိုယ္ပိုင္တဲ ့ နယ္ေျမေဒသကို ဆံးုရွံုးေစျခင္းဟာ နိဳင္ငံေေတာ္ဖြဲ
့စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခံဥပေဒကို ခ်ိဳးေဖါက္ျခင္းဘဲျဖစ္တယ္ ။ ဒီျပသနာမွာ
အဓိကတရားခံဟာ သမတဦးသိန္းစိန္ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ေျပာခ်င္တယ္ ။။။

နိဂံုး ။။။။။         ။။။။။။။
နိဒန္းကေနျပီး နိဂံုးအထိ တင္ျပရာမွာ ဘ၈ၤလားပင္လယ္ျပင္ဟာ တခ်ိန္က
ရခိုင္ေတြ ၾကီးစိုးရာနယ္ေျမျဖစ္တယ္ဆိုတာ နားလည္သြားပါလိမ့္မယ္ ။ ျပီးေတာ့
ရွင္မျဖဴက်ြန္းဟာ ရခိုင္နိုင္ငံက ပိုင္ခဲ ့တယ္ ။ ေနာက္ေတာ့ ဗမာဘုရင္က
ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့တယ္ ။ ေနာက္ေတာ့ အဂၤလိပ္အစိုးရက ပိုင္ဆိုင္သြားတယ္ ။
ျမန္မာနိုင္ငံကို လြပ္လြပ္ေရးေပးေတာ့ ကိုလိုနီလုပ္တံုးက ျမန္မာနိဳင္ငံရဲ
့ နယ္ေျမျဖစ္တဲ ့ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို လြပ္လြပ္ေရးေပးရာမွာ မျပဳလုပ္ခဲ ့ဘူး
။ အျခားတဖက္မွာ ဘာမွ မပါတ္သက္တဲ ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံကို အခုအခ်ိန္မွာ
ေစတနာဗလပြနဲ ့ထိုးေပးလိုက္ရျပီ ။ နိုင္ငံတနိုင္ငံရဲ ့ ပင္လယ္ျပင္
အကြာအေ၀း နယ္နမိတ္ကို ဒီကေန ့ ကမၻာ့နိဳင္ငံအသီးသီးမွာ
က်င့္သံုးခ်မွတ္ထားတဲ ့ ဥပေဒအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ရတယ္ဆိုတာ နားလည္ပါတယ္ ။
ဒါေပမဲ ့ နားမလည္တာက ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို  ဘာမွ မပါတ္သက္ပါဘဲနဲ ့
ေပးလိုက္ရတယ္ ဆိုတာပါဘဲ ။ ဒါဟာ နိဳင္ငံေတာ္ရဲ ့ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကို
ထိပါးေစာ္ကား ခံလိုက္ရျခင္းလို ့ျမင္ပါတယ္ ။  ဘာမွ မပါတ္သကေ္သာ
ရွင္မျဖဴနဲ ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွၤနိုင္ငံဟာ ဒီကေန ့ အင္တာနတ္မွာ ရွိတဲ ့ (
Wikipedia ) ေဖၚျပတာေလာက္နဲ ့ေတာ့ ဘာမွ တရားမ၀င္ဘူးဆိုတာ ေျပာခ်င္တယ္ ။
ဒါက ျပဳစုသူက တင္ျပထားတာျဖစ္ျပီး ကိုယ္လိုရာ ဆြဲ တင္ထားတာဘဲျဖစ္တယ္ ။
တကယ္လို ့ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ျမန္မာနိုင္ငံထဲက မည္သူမဆို
ကမၻာလွည့္ခရီးသည္မ်ားအတြက္ တင္ျပထားတယ္ဆိုရင္ အဲဒီအတိုင္း ေဖၚျပေနမွာပါဘဲ
။ ဒါက လက္ေတြ ့က်လွတာမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ေျပာတာဘဲျဖစ္တယ္ ။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့
ရွင္မျဖဴက့်ြန္းကို အုန္းက်ြန္းလို ့ေခၚျပီး အ၈ၤလိပ္လိို ( Shapuri ) လို
့ အဲဒီအခ်ိန္က အသိအမွတ္ျပဳ ေခၚေ၀ၚခဲ ့ၾကတယ္ ။ စိန္ ့မာတင္က်ြန္းလို ့
ေနာက္မွ နာမည္ေျပာင္း ေခၚေ၀ၚတာာသာျဖစ္တယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ရွင္မျဖဴ က်ြန္း
သို ့ မဟုတ္ အုန္းက်ြန္း သို ့မဟုတ္ ( Shapuri ) သို ့မဟုတ္ စိန္ ့မာတင္
က်ြန္းဟာ နာမည္ေလးမ်ိဳးတြင္တဲ ့ ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္က က်ြန္းတက်ြန္းျဖစ္တယ္
။ ဒီက်ြန္းဟာ နတ္မျမစ္၀ကေနျပီး ၈- ကီလုမီတာေလာက္သာ ေ၀းျပီး ေမာင္ေတာျမိဳ
့နယ္ဖက္က လူေတြဟာ တဲထိုးျပီး  ညအိပ္ညေန ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းကို ခုအခ်ိန္ထိ
လုပ္ကိုင္ သက္ေမြးေနၾကတဲ ့ ေနရာျဖစ္တယ္ ။ အသံုးမက်လွတဲ ့
ျမန္မာနိုင္ငံအစိုးရေတြက ဒီက်ြန္းရဲ ့အေရးပါပံုကို ဘာမွ မသိရွိၾကတဲ
့အတြက္ လက္လႊတ္ဆံုးရွံုးခံလိုက္တာျဖစ္တယ္ ။ ပကတိမ်က္ေမွာက္ကလာမွာ
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံဟာ ျမန္မာနိုင္ငံေလာက္ နယ္နမိတ္မက်ယ္၀န္းသလို
လူဦးေရက -သန္း-၂၀၀- နီးပါးကို ေရာက္ေနျပီျဖစ္တယ္ ။ လူဦးေရ
ေပါက္ဖြးမွုနံဳး ျမင့္မားလာလို ့ သူတို ့မွာ နယ္ေျမသစ္ ရွာေနရျပီျဖစ္တယ္
။ မၾကာခင္ သူတို ့ဆီက လူဦးေရ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ျမန္မာနိဳင္ငံကို
ကူးစက္ျပန္ ့ပြါး မလာဘူးလို ့ မည္သူတဦးတေလကမ်် တပ္အပ္ေသခ်ာ
မေျပာရဲေတာ့တဲ ့ အေျခအေနျဖစ္ေနတယ္ ။ ဒီကိစၥျပသနာဟာ အနာဂါတ္ဟာ
ျခိမ္းေျခာက္လာမဲ ့ အရာျဖစ္သလို တားဆီးရမဲ ့ တာ၀န္ကလဲဘဲ အဓိက
သမတဦးသိန္းစိန္ရဲ ့ တာ၀န္အရွိဆံုးျပသနာျဖစ္တယ္လို ့ ေျပာခ်င္ပါတယ္။
တိတိလင္းလင္းေျပာခ်င္တာကေတာ့ သမိုင္းကို စကၠဴစုတ္လို မလုပ္မိဖို ့လိုတယ္
ဆိုတာပါဘဲ ။ ဒါေၾကာင့္ ရွင္မျဖဴက်ြန္းျပသနာဟာ မိုးမီးေလာင္လာျပီး
အစစ္အမွန္ျပည္သူေတြ လက္ထဲ ေရာက္လာရလိမ့္မယ္လို ့ျမင္မိေနပါတယ္ ။

ေအာင္သာနီ
ကုိးကားစာအုပ္မ်ား ။
-1-Stephen Van Galden --( Leiden University ) Arakan at the turn of
the first Millennium  of the Arakanese era ) /
-2-Dr Jacques P Leiden ၏ Arm"s ascent during the Mrauk  -U period
စာတမ္း- Expansion and Integration : The Dynamics of Growth /
-3- U San Shwe Bu - The Old Arakan